Het enige dat ik tegenkwam was een verzameling vage uitspraken over extra beveiliging van nucleair materiaal, ‘zodat het niet in de verkeerde handen valt’.
Landen als de Verenigde Staten en Rusland hebben stapels kernwapens. Genoeg om de planeet meerdere keren te vernietigen. Maar deze landen zijn kennelijk geen gevaar. Sterker nog, deze landen worden als helden binnen gehaald omdat ze een internationale top over nucleair terrorisme organiseren. Kortom: als je een land bent maakt kernwapenbezit je machtig. Als je geen land bent, maakt kernwapenbezit of bezit van wat voor nucleair materiaal dan ook je een potentiele terrorist. Met uitzondering van landen als Noord-Korea en Iran overigens, die worden hoe dan ook als terroristen gezien.
Misschien dat Pyongyang daarom niet aanwezig is? Rutte stelde voorafgaande aan de top dat het maar goed is dat dit soort problematische landen niet komen, want ‘met gelijkgestemden kunnen we tenminste meters maken’. Klopt als een bus, maar ik dacht dat het punt niet was om domweg stappen te maken, maar om vooruit te komen?
Het internationale non-proliferatie verdrag kent twee principes: het eerste is dat er geen nieuwe landen bij zullen komen met kernwapens; het tweede en minstens zo belangrijke is dat de landen die al wel kernwapens hebben deze zullen ontmantelen. Er is in de internationale gemeenschap behoorlijk gehandhaafd op het eerste, tot en met sancties aan toe. Maar over het tweede principe heeft niemand het meer.
Nucleaire ontwapening, hoe logisch ook, staat wederom niet op de agenda van deze top. Het is een gevoelig onderwerp voor veel deelnemers, die niet bereid zijn om concessies te doen aan hun kernwapenarsenaal.
Ook de nucleaire industrie blijft onbesproken. Het hebben van kernreactoren wordt gezien als een basisrecht voor elk land. Dit recht wordt ook met verve verdedigd door landen als de VS, Frankrijk en Rusland, die op zoek zijn naar buitenlandse markten voor hun kernreactoren. Dat je met deze handel tegelijkertijd cruciale kennis, gevaarlijk materiaal en technologie verkoopt waarmee je kernbewapening in de hand werkt, wordt gezien als een onhandig, maar te verwaarlozen neveneffect.
Zelfs van het feit dat je net zo goed een bulleye op het containment van elke kerncentrale kunt schilderen om aan te geven hoe kwetsbaar deze vaak stokoude installaties zijn voor een potentiele terroristische aanslag lijken onze wereldleiders niet wakker te liggen.
Waar krijgen ze wel slapeloze nachten van? Het beveiligen van nucleair materiaal, medische nucleair afval in het bijzonder. Er zijn meerdere incidenten geweest waarbij nucleair materiaal is ‘kwijtgeraakt’, wat de nucleaire industrie en de landen die deze industrie promoten danig in verlegenheid brengt. Dus nu komt iedereen bij elkaar in Den Haag om te praten over extra beveiliging voor nucleair materiaal.
Het daadwerkelijk verminderen van de hoeveelheid nucleair materiaal staan niet op de agenda. Er wordt ook met geen woord gerept over de reële gevaren van (volkomen zinloze) plutoniumtransporten kriskras door dichtbevolkte gebieden. Het is een theekransje voor nucleaire naties om te kijken hoe men gezamenlijk een hoger hek rondom de nucleaire industrie kan bouwen.
Het is zeker niet verkeerd om te proberen het bestaande nucleaire materiaal beter te beveiligen. Maar er zijn wel urgentere agendapunten voor een top over nucleaire veiligheid. Het is een aanfluiting dat wereldleiders met zoveel poehaa bij elkaar komen zonder dat de pijnlijke onderwerpen ter sprake komen die zo hard leiderschap nodig hebben: ontwapening, kernenergie en de productie van kernafval.
De wereldbevolking zal nooit veilig zijn voor nucleair terrorisme als onze leiders er alles aan doen om de nucleaire industrie te beschermen en te verspreiden. Alleen zonder nucleaire industrie is een dergelijke vorm van terrorisme te voorkomen.
Jorien de Lege is campagneleider kernenergie