Shell vertrekt aan het einde van 2021 uit Nederland. Deze vervuiler zijn we beter kwijt dan rijk. Shell maakt ieder jaar miljarden winst. De directie vangt bonussen van tientallen miljoenen euro’s en aandeelhouders vullen gretig hun zakken. Tegelijkertijd zijn wereldwijd miljoenen mensen slachtoffer van de vervuiling en de klimaatverandering die Shell veroorzaakt. Tegenover de slimme en effectieve PR van Shell zetten wij de meest in het oog springende misstanden voor je op een rij.
1. Shell weet al 30 jaar dat hun activiteiten bijdragen aan klimaatverandering.
Dat ontdekte Correspondent journalist Jelmer Mommers. Hij publiceerde interne documenten van Shell waaruit blijkt dat de oliegigant kennis over klimaatverandering decennia lang onder het tapijt veegde. Tegelijkertijd betaalde Shell miljoenen aan de lobby tegen de wetenschappelijke onderbouwing van klimaatverandering. De Nederlandse klimaatscepticus Frits Böttcher heeft tussen 1989 en 1998 grote sommen geld ontvangen van Shell en andere multinationals. Het doel was: twijfel zaaien over klimaatverandering en de rol van de mens daarin.
2. Shell reclame is misleidend.
Shell maakt reclames met de claim ‘CO2-neutraal’ te zijn. Dat is misleidend, zo oordeelt de Reclame Code Commissie in twee zaken tegen de oliegigant. Niet voor niets is Shell een van de genomineerden voor de Vieze Verkiezing. De oliegigant verloor een rechtzaak tegen negen studenten van de VU Climate and Sustainability Law Clinic, gesteund door Reclame Fossielvrij en Greenpeace. Zij maakten bezwaar tegen reclames waarin Shell z’n klanten belooft om voor 1 cent extra per liter de CO2-uitstoot van hun tankbeurt volledig te compenseren met bosbehoud en boomaanplant. De Reclame Code Commissie oordeelde dat de compensatiemaatregelen van Shell de milieuschade van CO2 nooit teniet kunnen doen.
3. Aardbevingen in Groningen
Shell mag dan van oorsprong Nederlands zijn, ook de belangen van Nederlandse burgers staan bepaald niet centraal in diens bedrijfsvoering. Samen met ExxonMobil is Shell eigenaar van de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) die gas wint in Groningen. Sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw heeft de gaswinning van de NAM voor zo’n 1.000 aardbevingen gezorgd. Zowel Shell als de overheid negeerde jarenlang de risico’s. Eind januari 2018 werd bekend dat Shell zich probeert te distantieren van de NAM, schijnbaar met als doel niet aansprakelijk te kunnen worden gehouden voor de geleden schade van Groningers.
4. Vervuiling in Nigeria
In de Nigerdelta voltrekt zich een van de grootste olierampen ooit. Rondom de rivier de Niger boort Shell naar olie. Al ruim 50 jaar lekken daar tientallen miljoenen vaten olie weg. De grond en het water zijn vervuild geraakt, landbouw en visserij zijn niet meer mogelijk en inwoners kampen met gezondheidsproblemen. Dieren die in het gebied voorkomen, zoals chimpansees, luipaarden en olifanten, worden bedreigd.
Volgens Amnesty International is Shell ook nog eens betrokken bij de meest afschuwelijke mensenrechtenschendingen.
5. Klimaatverandering wereldwijd
Van alle broeikasgassen die mensen hebben veroorzaakt sinds het begin van de industriële revolutie, heeft Shell 2,12 procent op zijn conto. Daarmee is het bedrijf dus medeverantwoordelijk voor de ernstige gevolgen van klimaatverandering die nu al wereldwijd worden gevoeld. Wetenschappers zijn het er over eens dat de temperatuur deze eeuw met niet meer dan 1,5 graad mag stijgen, willen we catastrofale klimaatrampen voorkomen. Shell haalt er zijn schouders over op. Door te blijven zoeken naar nieuwe olievoorraden, negeert de oliegigant wetenschappers die stellen dat we die olie vooral in de grond moeten laten zitten. Als Shell en consorten ongestoord hun gang gaan, is een scenario van 3 tot 4 graden opwarming niet ondenkbaar.
Van de Inuit in het verre Noorden tot eilandbewoners in de buurt van de evenaar – wereldwijd worstelen mensen nu al met de gevolgen van klimaatverandering. Klimaatverandering is een kwestie van overleven geworden. Shell moet onder ogen zien hoeveel indirecte slachtoffers zijn bedrijfsvoering maakt.
6. Boren op de Noordpool
Geen gebied op aarde is voor Shell off limits; dat bleek toen het oliebedrijf aankondigde naar te willen boren in het Noordpoolgebied. En dat terwijl bekend was dat boren in dit prachtige, maar onherbegzame gebied een risico op een serieuze olieramp met zich meebrengt van maar liefst 75 procent, zo rekende een Amerikaans overheidsinstituut voor. Het ijzige klimaat en de afgelegen locatie maken schoonmaakacties in het Noordpoolgebied vrijwel onmogelijk. Wereldwijde protesten van miljoenen mensen hebben Shell zover gekregen zich terug te trekken.
7. Het asfaltmeer in Curaçao
Al in 1916 bouwde Shell een olieraffinaderij midden op Curaçao. Decennialang dumpte het de afvalproducten in een nabijgelegen baai. Tegenwoordig heet de plek ‘het asfaltmeer’. Het water is bedekt met een laag asfalt van negentig centimeter dik. Giftige stoffen vloeien het grondwater in.
Begin jaren tachtig stelde de regering van Curaçao voor het eerst milieueisen aan Shell. Kort hierna besloot het bedrijf te vertrekken. Voor het symbolische bedrag van een paar Antilliaanse guldens verkocht het de raffinaderij aan Curaçao, inclusief de gigantische vervuiling. Het bedrijf ontkent iedere verantwoordelijkheid.
8. Gezondheidsschade in Brazilië
Shells pesticidenfabriek in Paulinia, Brazilië, veroorzaakte onder andere impotentie en kanker bij werknemers en omwonenden. Shell bouwde de fabriek in de vroege jaren zeventig en verkocht deze in 1995. In de tussentijd lekte afvalwater de grond in. Shell dumpte vaten met giftig afval in het gebied en stopte illegale stortplaatsen vol met as uit de verbrandingsoven.
Bij onderzoek onder ex-werknemers, bleken er meerderen kanker te hebben. De helft kampte met hartziektes. Maar liefst 56 mannen hadden problemen met hun prostaat of kampten met impotentie. De rechter dwong Shell en de latere fabriekseigenaar BASF om schadevergoeding te betalen aan oud-werknemers. Uiteindelijk schikten Shell en BASF door €144 miljoen te betalen aan voormalige werknemers.
9. Oliedepot in een Filipijnse woonwijk
Midden in een drukke woonwijk in Manilla staat een gigantisch oliedepot, beheerd door Shell en twee andere oliemaatschappijen. De omwonenden en lokale politici claimen dat de olieopslag vervuilend en gevaarlijk is; bij een brand zou de schade niet te overzien zijn. Al jaren proberen omwonenden met rechtszaken een verhuizing af te dwingen. Shell vertraagt het proces door informatie achter te houden. Met een agressieve lobby probeert het bedrijf de lokale politici te overtuigen dat het depot moet blijven.
In 2014 oordeelde het Filipijnse Hooggerechtshof dat het oliedepot definitief moet vetrekken. Mede-eigenaars Petron en Chevron maken aanstalten om inderdaad te verhuizen. Shell trekt echter alle juridische middelen uit de kast om de verplaatsing te laten heroverwegen.
10. Olieramp in Argentinië
Bij de kust van de Argentijnse stad Magdalena botste in 1999 een olietanker van Shell met een Duits schip. 5.400 m3 ruwe olie lekte de zee in. Minder dan een derde van de olie werd door Shell opgeruimd. Na dertig dagen blies het bedrijf de schoonmaakactie af. Het viel wel mee met de schade, vond Shell. Drie beschermde natuurgebieden werden echter zwaar vervuild. De ramp gaf de lokale visserij en toerisme een flinke klap. In 2002, drie jaar na de botsing, dwong de rechter Shell alsnog te betalen voor het opruimen.
11. Greenwashing
Zoals blijkt uit de bovenstaande schandalen, is de geschiedenis van Shell pikzwart. Zelf schildert Shell zijn activiteiten graag af als groener dan groen. Van de Shell Eco-marathon, een ontwerpwedstrijd voor energiezuinige voertuigen, tot Generation Discover, een initiatief om kinderen wijs te maken dat Shell het beste voor heeft met de wereld. Dat Shell heel ver gaat in het ‘groen wassen’ van zijn fossiele activiteiten, bleek toen het in een Canadese advertentie teerzandolie probeerde neer te zetten als ‘duurzame energiebron’. De Canadese Reclame Code Commissie tikte het bedrijf hiervoor op de vingers. Wereldwijd lopen er verschillende rechtszaken tegen Shell omwille van hun misleidende propaganda.
12. Mensenrechtencommissie frustreren
Doorgaan met vervuilen, terwijl je weet dat het levens in gevaar brengt, is dat niet in strijd met de mensenrechten? De mensenrechtencommissie van de Filipijnen onderzoekt de verantwoordelijkheid van 47 van de grootste vervuilers van de wereld. Shell is een van deze vervuilers. Maar ‘Koninklijk’ als Shell is, probeert het bedrijf dit onderzoek tegen te houden en heeft de commissie gevraagd het onderzoek te staken. In de Filipijnen kwam Greenpeace daarom in actie. We roepen Shell op om dit verzet te staken en actief mee te doen aan de aankomende hoorzittingen.
