Rond 2005 gingen de energiebedrijven actief aan de slag om nieuwe energiecentrales te bouwen. De mogelijkheid om kolen per schip aan te voeren maakte onze zeehavens een aantrekkelijke locatie voor nieuwe kolencentrales. Argumenten van de milieubeweging dat Nederland geen vervuilende kolencentrales nodig heeft, werden weggewuifd.
Inmiddels beginnen veel energiebedrijven het licht te zien. Plannen voor nieuwe kolencentrales worden stuk voor stuk geschrapt. Zo zette het Belgische energiebedrijf C.GEN na het schrappen van een kolencentrale in Rotterdam, nu ook een streep door eenzelfde centrale in Vlissingen.Eerder zetten Nuon en Shell al een streep door plannen voor kolencentrales.
Ook in de rest van Europa verdwijnen de kolenplannen bij bosjes. In Polen werden elf kolencentrales geschrapt, geweigerd of voor onbepaalde tijd uitgesteld. In het Verenigd Koninkrijk en Griekenland gingen elk negen plannen van tafel. En in Duitsland sneuvelden liefst negentien kolenplannen door financiële problemen, rechtszaken en verzet. Energiebedrijven moeten vanaf volgend jaar flink betalen voor de uitstoot van CO2. Deze is bij kolencentrales extreem hoog. Daarbij kiezen consumenten steeds vaker voor groene stroom en groeit het verzet tegen de vervuilende en klimaatschadelijke centrales met de dag.
Dat kolencentrales in Europa geen toekomst meer hebben, is gelukkig niet meer alleen uit de mond van de milieubeweging te horen. Klimaat-commissaris Connie Hedegaard van de Europese Commissie pleit al jaren voor een stop op de bouw van deze klimaatvervuilers. Nog opvallender zijn de recente uitlatingen van haar collega Gunther Oettinger, Eurocommissaris van Energiebeleid. “Kolen en gas zonder CO2-opslag hebben geen toekomst meer in Europa,” stelde hij bij de presentatie van het Europese energiebeleid voor de komende veertig jaar. De Groningse Hoogleraar natuurlijke hulpbronnen Henk Moll gaat nog een stap verder: “Als Europa kiest voor broeikasbeperking, dan zijn kolencentrales zonder CO2-afvang gedoemd om vroegtijdig te sluiten, omdat ze dan niet aan de Europese normen kunnen voldoen.” In Groningen keerde de bevolking zich met succes tegen de die opslag. Terecht, want CO2-opslag is een twijfelachtige techniek die bovendien vrijwel onbetaalbaar is.
Dat in Nederland drie energiebedrijven nog stug doorbouwen aan nieuwe kolencentrales, is in dat licht niet alleen een risico voor het klimaat, maar ook voor de investeringen van deze bedrijven. De tijd van kolen ligt achter ons. Zelfs als de rechtszaken van Greenpeace en andere milieuorganisaties de energiebedrijven niet tegenhouden, is het nog maar de vraag hoe lang de centrales blijven draaien.
Het imago van de kolenbedrijven loopt bovendien een flinke knauw op. Zo komen ze steevast slecht uit consumentenonderzoeken, zoals de ranglijst van energiebedrijven die zaterdag 25 februari werd gepubliceerd door de Consumentenbond. Energiebedrijven die investeren in de schone energiemix van de toekomst, zoals Windunie, Greenchoice en Eneco, komen als beste uit de test, terwijl E.ON, Electrabel en RWE/Essent met hun kolenprojecten onderaan bungelen. De hoge prijzen die zijn verbonden aan het uitstoten van grote ladingen CO2 doet de centrales vervolgens definitief de das om.
Sommige energiebedrijven investeren al in de toekomst. In Europa gaat al meer dan de helft van hun totale investeringen naar schone energie. Dat biedt hoop voor een schone en veilige toekomst. Maar dat het einde van het kolentijdperk nabij is, is bij sommige ouderwetse energiebedrijven helaas nog niet doorgedrongen. Grote kans dat de werkelijkheid hen de komende jaren vanzelf zal achterhalen. Er is geen markt meer voor kolenstroom, en de kans dat de dan verliesgevende kolencentrales vroegtijdig hun deuren moeten sluiten, is aanzienlijk. Dat zou zonde zijn van de bakken geld die in de centrales zijn gestoken, maar zeker ook een opsteker voor het klimaat, onze luchtkwaliteit, en de Waddenzee en andere kwetsbare natuurgebieden in Nederland.
Rolf Schipper, campagneleider klimaat en energie, Greenpeace