Met deze oproepen publiceren Amnesty International en Greenpeace vandaag een nieuw, omvangrijk rapport, ‘The Toxic Truth’ naar het dumpen van giftig afval in Ivoorkust. Amnesty en Greenpeace overhandigen het rapport dinsdag aan Achim Steiner, het hoofd van het VN milieu- orgaan UNEP. Na drie jaar onderzoek geven de organisaties in dit rapport een gedetailleerd overzicht van de vele fouten die in Ivoorkust zowel een milieucrisis als een medische en een politieke crisis veroorzaakten. Meerdere regeringen, waaronder Nederland, negeerden bestaande wetgeving die deze tragedie had kunnen voorkomen, en faalden om de met giftig afval geladen Probo Koala te stoppen op zijn reis naar Abidjan. Nederland heeft zodoende bijgedragen aan schendingen van het recht op gezondheid in Ivoorkust.
Uit interviews die de onderzoekers voerden met zowel de slachtoffers van het dumpen van giftig afval als met de medische experts die hen behandelden komt nieuwe informatie aan het licht over de effecten daarvan op hun gezondheid. Slachtoffers weten nog steeds niet precies waaruit het giftig afval bestond en leven in onzekerheid over de langetermijneffecten daarvan op hun gezondheid. Duizenden van hen hebben nog steeds geen compensatie ontvangen. ‘We kennen de feiten niet,’ zegt Geneviève Diallo, die in Abidjan woont vlakbij een van de plaatsen waar het afval is gestort. ‘Degenen die echt schuldig waren zijn nog steeds niet gestraft.’
‘Er zijn zes jaar voorbij sinds deze vreselijke tragedie werd veroorzaakt,’ zegt Salil Shetty, secretaris-generaal van Amnesty International. ‘Het is tijd dat Trafigura volledig juridisch verantwoordelijk wordt gehouden voor de gebeurtenissen. De inwoners van Abidjan zijn niet alleen door hun eigen regering in de steek gelaten, maar ook door Europese regeringen die hun eigen wetgeving niet naleefden. Slachtoffers wachten nog steeds op gerechtigheid, en er zijn geen garanties dat dit soort criminele bedrijfsactiviteiten niet opnieuw zullen plaatsvinden.’
‘Dit is een verhaal over crimineel gedrag van een bedrijf, over mensenrechtenschendingen en over regeringen die hebben gefaald bij het beschermen van mensen en het milieu. Het is een verhaal dat laat zien hoe de handhaving van internationale wetgeving achterblijft bij de praktijken van bedrijven die wereldwijd opereren, en hoe een enkel bedrijf in staat is geweest volledig misbruik te maken van onduidelijkheden en mazen in wetgeving, met vernietigende gevolgen,’ zei Kumi Naidoo, directeur van Greenpeace International. ‘Het is nog niet te laat om te zorgen voor gerechtigheid, om te zorgen dat de mensen in Abidjan volledige informatie krijgen over wat er is gedumpt, en om Trafigura te laten betalen voor zijn misdrijven. Alleen zo is er hoop dat dergelijke rampen in de toekomst worden voorkomen.’
De Nederlandse overheid moet het Openbaar Ministerie instrueren en toerusten om illegale bedrijfspraktijken in het buitenland te onderzoeken en vervolgen. Nederland zou daarnaast met de Ivoriaanse overheid moeten samenwerken om medisch onderzoek te doen naar de (lange termijn-) effecten van het gif op de getroffen Ivorianen. Het Nederlandse Openbaar Ministerie heeft Trafigura wel vervolgd, maar deze vervolging was gericht op de gebeurtenissen in Amsterdam, terwijl haar rol in de gebeurtenissen in Ivoorkust en andere landen buiten beeld bleef .
De regering van Ivoorkust moet zich ervan verzekeren dat de slachtoffers volledig gecompenseerd worden. Verder moet zij de rechtsgeldigheid beoordelen van de overeenkomst met Trafigura, waardoor het bedrijf immuun werd verklaard voor rechtsvervolging in Ivoorkust.
Het afval dat in Abidjan werd gedumpt wordt in de Conventie van Bazel als gevaarlijk gedefinieerd. Het verdrag ziet toe op grensoverschrijdende transporten van gevaarlijke afvalstoffen en de verwijdering daarvan. Volgens die verdrag is export van gevaarlijk afval zonder voorafgaande toestemming een misdrijf. Het rapport wordt gelanceerd op het moment dat in Genève de Partijen van de Conventie van Bazel bijeenkomen, en biedt een kans om te verzekeren dat giftig afval van industriële verwerking aan boord van schepen nooit meer in armere landen gedumpt kan worden.
Trafigura is om commentaar gevraagd op de beschuldigingen in het rapport. Trafigura antwoordde dat ‘we vinden dat het rapport grote onnauwkeurigheden bevat en verkeerde voorstelling van zaken. Het rapport oversimplificeert ingewikkelde juridische kwesties, analyseert ze op basis van ongefundeerde aannames en trekt selectieve conclusies, die de complexiteit van de situatie of van juridische processen niet adequaat weergeeft. Rechtbanken in vijf rechtsgebieden hebben verschillende aspecten van het incident, de beslissingen en schikkingen beoordeeld. Het is simpelweg verkeerd te suggereren dat deze kwesties niet juridisch nauwkeurig zouden zijn behandeld.’
Trafigura heeft Amnesty International en Greenpeace niet gespecificeerd om welke onnauwkeurigheden, verkeerde voorstelling van zaken en oversimplificaties het gaat.
Noot aan de redactie – niet voor publicatie
Het rapport is op verzoek verkrijgbaar, evenals een samenvatting en een feitenrelaas. Infographics, en foto’s vindt u ophttp://bit.ly/REtykX
Het rapport staat op http://www.greenpeace.nl/Publicaties-2012/The-Toxic-Truth/
Voor meer informatie en interviews met Nederlandstalige opstellers van het rapport kunt u bellen met Amnesty International, afdeling persvoorlichting, Nicole Sprokel, 020 7733677 of 06 22109964, of met Greenpeace, afdeling persvoorlichting, Laura Westendorp, 020 5249 596 of 06 25031013.